BİLGİ EDİNME
HAKKI KANUNU
Kanun Numarası: 4982
Kabul Tarihi: 9/10/2003
Yayımlandığı
R.Gazete: Tarih:
24/10/2003 Sayı: 25269
Yayımlandığı
Düstur: Tertip: 5 Cilt: 42 Sayfa:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam
ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı;
demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine
uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri
düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun; kamu
kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde
uygulanır.
1.11.1984 tarihli
ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Tanımlar
Madde 3- Bu Kanunda geçen;
a) Kurum ve
kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama dâhil olan bilgi edinme başvurusu
yapılacak bütün makam ve mercileri,
b) Başvuru sahibi:
Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını kullanarak kurum ve kuruluşlara başvuran
gerçek ve tüzel kişileri,
c) Bilgi: Kurum
ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü
veriyi,
d) Belge: Kurum
ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı,basılı veya çoğaltılmış
dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân,
film, fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda kaydedilen her
türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya
belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine göre, kurum ve kuruluşlarca,
başvuru sahibine söz konusu bilgi veya belgenin bir kopyasının verilmesini, kopya
verilmesinin mümkün olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını
inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine veya işitmesine izin verilmesini,
f) Kurul: Bilgi
Edinme Değerlendirme Kurulunu,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme
Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü
Bilgi edinme
hakkı
Madde 4- Herkes bilgi
edinme hakkına sahiptir.
Türkiye'de ikamet
eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri
bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık
ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Türkiye'nin
taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır.
Bilgi verme
yükümlülüğü
Madde 5- Kurum ve kuruluşlar,
bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların
yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak
üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme
Başvurusu
Başvuru usulü
Madde 6- Bilgi edinme
başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini,
başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin
imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu
kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının
kimden neşet ettiğinin tespitine yarayacak başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir
olması kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede, istenen
bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.
İstenecek
bilgi veya belgenin niteliği
Madde 7- Bilgi edinme
başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri gereği
bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin olmalıdır.
Kurum ve kuruluşlar,
ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek
türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi
veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde bulunuyorsa, başvuru
dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
Yayımlanmış
veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler
Madde 8- Kurum ve kuruluşlarca
yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi
veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya
açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya
açıklandığı başvurana bildirilir.
Gizli bilgileri
ayırarak bilgi veya belge verme
Madde 9- İstenen bilgi
veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir
nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz
konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler
çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı
olarak bildirilir.
Bilgi veya
belgeye erişim
Madde 10-
Kurum
ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler.
Bilgi veya belgenin
niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı veya kopya çıkarılmasının
aslına zarar vereceği hâllerde, kurum ve kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya
basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını incelemesi ve not alabilmesini,
b) Ses kaydı
şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini,
c) Görüntü kaydı
şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya belgenin
yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde elde edilmesi mümkün ise, belgeye zarar
vermemek koşuluyla bu olanak sağlanır.
Başvurunun yapıldığı
kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi veya belgeler için başvuru sahibinden
erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek
üzere tahsil edebilir.
Bilgi veya
belgeye erişim süreleri
Madde 11- Kurum ve kuruluşlar,
başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi on beş işgünü içinde sağlarlar.
Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir
birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir başka kurum ve kuruluşun görüşünün
alınmasının gerekmesi veya başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi
durumlarında bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda,
sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve on beş iş
günlük sürenin bitiminden önce bildirilir.
10 uncu maddede
belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken maliyet tutarının idare tarafından
başvuru sahibine bildirilmesiyle onbeş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi on
beş iş günü içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.
Başvuruların
cevaplandırılması
Madde 12- Kurum ve kuruluşlar,
bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda
başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi
ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.
İtiraz usulü
Madde 13- Bilgi edinme
istemi (…)(1)reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce
kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu
konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği
her türlü bilgi veya belgeyi on beş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler.
Kurula itiraz,
başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.
(1) Bu arada yer
alan “16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplerle” ibaresi, 17/11/2005 tarihli
ve 5432 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle madde metninden çıkarılmıştır.
Bilgi Edinme
Değerlendirme Kurulu
Madde 14-
Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, (…)(1)
verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına
ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer
üyesi Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi kurumları içinden önerecekleri
ikişer aday, birer üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında
profesör veya doçent unvanına sahip kişiler, bir üyesi Türkiye Barolar Birliğinin
baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden göstereceği iki aday, iki
üyesi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar ve bir üyesi de Adalet
Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta idarî görevlerde çalışan hâkimler arasından
Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz üyeden oluşur.
Kurul üyeliğine
önerilen adayların muvafakatleri aranır.
Kurul Başkanı,
kurul üyelerince kendi aralarından seçilir.
Kurul, en az
ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul üyelerinin
görev süreleri dört yıldır. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Görev
süresi dolmadan görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye, yerine
seçildiği üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul göreve başlayıncaya
kadar önceki Kurul görevine devam eder.
Kurul üyelerine
10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla
fiilen görev yaptıkları her gün için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı
ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi
hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. (Ek cümle: 17/11/2005-5432/2 md.) Bir
ayda fiilen görev yapılan gün sayısının dördü aşması halinde, aşan günler için huzur
hakkı ödenmez.(1)
Kurul, belirleyeceği
konularda komisyonlar ve çalışma grupları kurabilir; ayrıca gerekli gördüğü takdirde,
ilgili bakanlık ile diğer kurum ve kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerini
bilgi almak üzere toplantılarına katılmaya davet edebilir.
Kurulun sekretarya
hizmetleri Başbakanlık tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev
ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak
bir yönetmelikle düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Bilgi Edinme
Hakkının Sınırları
Yargı denetimi
dışında kalan işlemler
Madde 15- Yargı denetimi
dışında kalan idarî işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek
nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına dâhildir. Bu şekilde sağlanan bilgi edinme
hakkı işlemin yargı denetimine açılması sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına
ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 16- Açıklanması hâlinde
Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça
zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya
belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
(1) 17/11/2005 tarihli
ve 5432 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle, birinci fıkrada yer alan “16 ve 17 nci
maddelerde öngörülen sebeplere dayanılarak” ibaresi, madde metninden çıkarılmış;
yedinci fıkrada yer alan “uhdesinde kamu görevi
bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi bulunmayanlara ise (2000)"
ibaresi, "(3000)" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Ülkenin ekonomik
çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 17- Açıklanması ya
da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek
veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır.
İstihbarata
ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 18- Sivil ve askerî
istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Ancak, bu bilgi
ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise,
istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya
ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 19- Kurum ve kuruluşların
yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya
zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin
özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin
veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın
güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması
gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili
benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler,
bu Kanun kapsamı dışındadır.
Adlî soruşturma
ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 20- Açıklanması veya
zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine
yol açacak,
b) Suçların
önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını
tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama
görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında
dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki
bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli
ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama
Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.
Özel hayatın
gizliliği
Madde 21- Kişinin izin
verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması
hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine,
meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler,
bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının
gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından,
ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla
açıklanabilir.
Haberleşmenin
gizliliği
Madde 22- Haberleşmenin
gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ticarî sır
Madde 23- Kanunlarda ticarî
sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek
veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve
sanat eserleri
Madde 24- Fikir ve sanat
eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında ilgili kanun
hükümleri uygulanır.
Kurum içi
düzenlemeler
Madde 25- Kurum ve kuruluşların,
kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına
ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının kapsamı
dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının bilgi
edinme hakları saklıdır.
Kurum içi
görüş, bilgi notu ve tavsiyeler
Madde 26- Kurum ve kuruluşların
faaliyetlerini yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye
niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi kararlaştırılmadıkça
bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel,
istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve benzeri uzmanlık alanlarında yasal olarak
görüş verme yükümlülüğü bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve
kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme istemlerine
açıktır.
Tavsiye ve
mütalaa talepleri
Madde 27- Tavsiye ve mütalaa
talepleri bu Kanun kapsamı dışındadır.
Gizliliği
kaldırılan bilgi veya belgeler
Madde 28-
Gizliliği
kaldırılmış olan bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına
girmiyor ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
Ceza hükümleri
Madde 29- Bu Kanunun uygulanmasında
ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, işledikleri
fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması gerektirmesi hususu saklı
kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen
bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
Madde 30- Kurum ve kuruluşlar,
bir önceki yıla ait olmak üzere;
a) Kendilerine
yapılan bilgi edinme başvurularının sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak
bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,
c) Reddedilen
başvuru sayısı ve bunların dağılımını gösterir istatistik bilgileri,
d) Gizli ya
da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak ya da bu nitelikteki bilgiler ayrılarak
bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,
e) Başvurunun
reddedilmesi üzerine itiraz edilen başvuru sayısı ile bunların sonuçlarını,
Gösterir bir
rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının sonuna kadar Bilgi Edinme
Değerlendirme Kuruluna gönderirler. Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları
raporlarını bağlı, ilgili ya da ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler.
Kurul, hazırlayacağı genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile
birlikte her yıl Nisan ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir.
Bu raporlar takip eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca
kamuoyuna açıklanır.
Yönetmelik
Madde 31- Bu Kanunun uygulanması
ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik, Kanunun yayımını
takip eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca
yürürlüğe konulur.
Yürürlük
Madde 32- Bu Kanun yayımı
tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 33- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
4982 SAYILI
KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE
GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı
tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
5432 13 ve 14
22/11/2005